ریزومانیا در چغندر قند

ریزومانیا

معرفی کلی چغندر قند:

نام علمی: Beta vulgaris L

تیره:اسفناجیان

هدف از کاشت: تولید قند و شکر

بیماری های و آفات چغندر قند: آفات: کارادرینا،جنس اگروتیس، کک، سرخرطومی، مگس، شته و تعدادی زنجره بیماری ها:سفیدک سطحی، سفیدک داخلی، لکه برگ، پوسیدگی ریشه، پوسیدگی باکتریایی، نماتدها، پیچیدگی و تورم رگبرگ ها، بیماری زردی، موزائیک چغندر قند و ریزومانیا

علائم. خسارت

اختصاصی ترین علائمی که در ارتباط با ریزومانیا دیده می شود وقتی است که ریشه برش طولی داده شود. بی رنگ شدن دسته های آوندی و قهوه ای متمایل به زرد کم رنگ شدن آن در نوک ریشه اصلی و ظهور غده هایی که بیش از حد رشد کرده اند درست در جایی که ریشه های فرعی زیادی به وجود آمده اندبرای بیماران ریزومانیا از علائم مشخصه است.

خسارت وارده به محصول توسط ریزومانیا بستگی زیادی به میزان ماده تلقیحی در خاک، شرایط آب و هوایی در طول رویش و زمان آلودگی دارد.

به طور کلی خسارت بر آورد شده از نمونه های گرفته شده از داخل و خارج لکه های آلوده به ریزومونیا در مزرعه چغندر قند نشان می دهد که کاهش 50 تا 60 درصدی محصول شکر غیر معمول نیست. برای مثال به نظر می رسد هم چنان که دت بیماری در کشت های متوالی چغندر قند در زمین های آلوده افزایش می یابد، عیار چغندر قند اولین پارامتری است که تحت تأثیر قرار می گیرد و موقعی که ماده تلقیحی به سطوح زیاد برسد یا آلودگی در اوایل فصل صورت گیرد و وزن ذیشه کاهش می یابد.

عوامل بیماری زا:

ویروس:

ویروس نکروز زردی رگبرگ چغندرقند به عنوان عضوی از گروه فوروویروس طبقه بندی شده است(ویروس های میله ای شکل که توسط قارچ منتقل می شوند).

ناقل:

پلی میکسا اولین بار به عنوان یک قارچ انگل ریشه های چغندر قند تشخیص، نامگذاری و شرح داده شده است و بزودی معلوم گردید که در ایتالیا با بوته هایی که دائما علائم بیماری ریزومانیا را نشان می دهند همراه است.

قارچ عضوی از راسته پلاسمودیو فورمیست (قارچ های پست) است که عمدتا پارازیت اجباری گیاهان اوندی هستند که گسترش و آلوده سازی توسط زئوسپور و هیف های نخ وش آن صورت می گیرد.

فاکتورهای مؤثر بر توسعه ی بیماری

بالا بودن رطوبت: برای حداکثر فعالیت خود. برای جوانه زنی کیست ها و شنا کردن زئوسپورها برای رسیدن به ریشه به عنوان ماده ای اصلی و اساسی مطرح است.

حرارت: قارچ پلی میکابته روی گیاهچه های در حال رشد در خاک های که به طور طبیعی آلوده شده اند در یک دامنه حرارتی ثابت زمان شروع شذن آلودگی کوتاهترین و تکثیر بعدی قارچ در درجه حرارتی حدود 25 درجه سانتی کراد بیشترین بوده است.در درجه حرارت 10 درجه سانتی گراد هیچ گونه آلودگی مشاهده نشده و به نظر می رسد حداقل درجه حرارتبرای جوانه زنی کیست و آلودگی بین 10 تا 1 درجه سانتی گراد باشد.

پی اچ: پلی میکسابته شدید ترین و سریع ترین آلودگی را در پی اچ 6 تا 8 ایجاد می کند که در پائین از این حد توسعه کمتری دارد. پی اچ 5.5 مانع جوانه زنی هاگ های مقاوم می شود وی در پی اچ 6.5 تا 7 ادامه می یابد. و فعالیت زئوسپورها در پی اچ کمتراز 5 کلا متوقف می شود. اما در این شرایط زنده می ماند به طوری که پی اچ بالا برود دوباره بیماری تجدید می شود. علاوه بر این شرایط اسیدی خاک که از توسعه بیماری ریزومانیا جلوکیری می کند برای کشت چغندر قند نامناسب است.

گسترش بیماری

به علت اینکه بیماریزا خاکزی می باشد برای گسترش مخاطره آمیز این بیماری، ضدعفونی و تمیز کردن ماشین آلات و و سایل نقلیه ای که بین مزارع و کارخانه ها تردد لازم می باشد. به نظر می رسد که انتشار بعدی ماده تلقیحی در یک مزرعه آلوده به بیماری بیشتر فرآیند مکانیکی داشته باشد. از طرفی به نظر می رسد انتشار وسیع در ناحیه کارخانه های قند نیز در بعضی کشورها از طریق استفاده از خاک اضافی حاصله از فراوری کارخانه ها برای منظور های کشاورزی رخ دهد.

ای قارچ می توانداز طریق کود حیوانی مخلوطی فضولات دام ها که می توانند حامل عامل بیماریزا باشند که استفاده از ان خطریست برای گسترش بیماری که این مورد نیز برای چرای دام در مزارع چغندرقند بعد از برداشت وجود دارد.

عملیات کشاورزی

برای کاهش خسارت حاصله از ریزومانیا در مزارعی که قبلا به بیماری آلوده شده اند چندین عمل کشاورزی توصیه شده و در بعضی از کشورها مورد قبول واقع شده است. شاید قابل توجه ترین آنها تکنیک انتقال است در این روش گیاهچه های چغندر در خاک استریل شده در گلدان های کاغذی رویانده و به طور مکانیکی به مزرعه انتقال داده می شوند. این روش زمان اولین الودگی بوته

را به تأخیر می اندازد علاوه بر این شروع رشد اولیه ای را برای آنها فراهم می کند و می تواند سود آوری محصول را سبب شود.

کشت زود چغندر قند به عنوان یک اصل نیز برای استقرار بوته های سالم در مزرعه حداقل در کشورهایی که درجه حرارت در زمان کاشت به حد کافی پایین است توصیه می شود.

کشت زود مجال استقرار بوته های چغندر قند را در حرارت هایی برای فعالیت قارچ خیلی پایین است می دهد.

سایر اقدامات اصلاحی توصیه شده برای کم کردن آلودگی در نواحی که بیماری بومی شده است پرهیز از رطوبت خیلی زیاد در خاک است که در شرایط مساعد را برای توسعه بیماری فراهم فراهم می سازد و کنترل سایر گیاهان میزبان بیماریست که احتمال دارد بیماری ریزومانیا حداقل در مناطقی که در حال حاضر وجود دارد شدیداَ گسترش یابد.

مقدار خاکی که همراه با ریشه برداشت شده گیاهان زراعی ریشه ای مثل چغندر قند، تثبیت کامل

با این وجود دراکثر زراعت های غیر چغندر قندی این گونه های گیاهی به آسانی توسط علف کش های انتخابی کنترل می شوند و عامل مهمی در اپیدمیولوژی بیماری نیستند.

مبارزه شیمیایی

تنها قارچ کش آزمایش شده ای که تا این تاریخ برای ضدعفونی بذر گزارش شده است پروتیوکارپ می باشد.

کنترل بیولوژیکی

در محیط آزمایش گاه نتایج امید بخش تری با تریکودرما که قادر به پارازیته کردن و تجزیه کردن کامل هاگ های مقاوم پلی میکسا است که بدست امده است.

این قارچ هیپرپارازیت بر سطح سترون شده ریشه های جانبی چغندر قند مستقر شده و به هاگ های مقاوم داخل ریشه های جانبی حمله ور می شود. شواهد از کنترل بیولوژیکی پلی میکسابته توسط نریکودرما تحت شرایط کنترل شده و در خاکی که به طور طبیعی آلوده شده ارئه گردید.

مقاومت ژنتیکی

مقاومت ژنتیکی امید بخش ترین وسیله برای کنترل بیماری ریزومانیا در دراز مدت است و انتخاب رگه های مقاوم یا متحمل به بیماری یک هدف مهم در برنامه های اصلاح چغندر قند در اروپا، امریکا و ژاپن شده است. منابع مقاومت تعیین شده تا این تاریخ شامل بعضی از گونه های وحشی و هم چنین مواد اصلاحی مناسب تر که از طریق انتخاب طبیعی یا مصنوعی بدست آمده آمده اند.

هدف نهایی و غایی به نژادگران بایستی تولید رقم هایی باشد که بتوانند هم در مزارع آلوده و هم در مزارع بدون آلودگی بدون هیچ گونه کاهش از نظر محصول و کیفیت کشت گردند. ضمناَ از تکنیک های مهندسی ژنتیک نیز به عنوان یک وسیله وارد کردن مقاومت به گیاه که اخیراَ کشف شده است می توان نام برد.

بحث و نتیجه گیری

سهولت انتقال بیماری به خاک و تقریباَ نامعلوم بودن بقایای آن و شدت کاهش محصول می تواند به عنوان یکی از تهدید های مهم صنعت قند مطرح باشد.

به هر حال تنها در سال های اخیر در جهت کنترل بیماری پیشرفت های کمی صورت گرفته است. آزادسازی و بهره گیری تجاری از رقم هایی که مقاومت کمی به ریزومانیا راه حلی برای مسایل در مبارزه در مناطقی که تاکنون راه های شیمیایی و بیولوژیکی ناموفق بود، فراهم آورده است. تلاش های پی گیر شرکت های اصلاح نباتات بایستی این اطمینان را به وجود اورده اند که در چند سال آینده می تواند ارقامی با محصول بیشتر و مقاومت بالا در دسترس زارعین قرار دهند. علی رقم مطالب فوق اولویتی که به نژادگران به مبارزه با بیماری قائلند و سرعت پیشرفتی که در این مورد بدست آمده، به نظر می رسد که شدت بیماری در بسیاری از نواحی آلوده در 10 تا 15 سال آینده به طور معنی داری کاهش یابد.