آموزش کامل کشت گیاه نیشکر

آماده‌سازى زمین براى نیشکر

- دیسک‌زنى – Harrowing
دیسک‌زنى و کلوخ‌شکنى به‌ منظور خرد کردن کلوخه‌ها و نرم کردن خاک و کندن علف‌هاى هرز و به‌هم زدن لانه‌هاى موش جهت سهولت جریان آب. در اجراى این عمل از تراکتورهاى چرخ زنجیرى (یا پلاستیکى قوی) استفاده مى‌شود.

- کرت‌بندى – Bordering
تقسیم‌ زمین به کرت‌هاى مربعى شکل محصور به‌ وسیله پشته‌ها، باعث مى‌شود که در اثر آبیارى و آبگیرى کرت‌ها، کلوخه‌ها از بین رفته و از شستشوى خاک جلوگیرى شود (براى این کار از تراکتورى که به آن کرت‌بند متصل است، استفاده مى‌شود).

- تکمیل پشته‌سازى -Check bordering
این مرحله براى تکمیل پشته‌سازى اجرا مى‌شود. باید توجه داشت اغلب در مزارعى که به‌علت وسعت کار تهیه زمین، عملیات ماخار با اکراه صورت مى‌گیرد پس از کشت محصول با نقاط پست و بلند مواجه مى‌شوند که هنگام آبیاری، نیشکرها در اثر آب ماندگى خفه و یا در اثر عدم آب‌خوری، رشد ناقص مى‌کند و یا مزرعه کلوخى شده و باعث کاهش درصد جوانه‌ها مى‌شود.

- نهرکنى ماخار -Ditchiing
این نهرها به‌وسیله دستگاه نهرکنى ساخته مى‌شود. لازم است بیان شود که آبیارى ماخار از پست‌ترین شیب مزرعه شروع مى‌شود (عکس شیب) و در بالاترین شیب پایان مى‌یابد. شیب نهرها یک در هزار و فاصله آنها در داخل مزرعه 80 تا 100 متر است.

انواع روش‌هاى کاشت نیشکر

- کاشت قلمه
قطعه‌اى که براى تهیه قلمه انتخاب مى‌شود معمولاً از میان مزارع کشت جدید -Plant یا مزارع راتون‌هاى اولیه- (مزرعه بازروئى شده) که داراى رشد کافى و نیشکر یکنواخت و عارى از بیمارى و آفت هستند، برگزیده مى‌شود که چند ماه قبل از کشت، این قطعات مورد مراقبت‌هاى ویژه قرار مى‌گیرند.

در ایران براى تهیه قلمه مناسب، از قمه‌ نى‌برى و یا داس‌هاى مخصوص که قبلاً ضدعفونى شده باشد استفاده مى‌شود تا از سرایت بیمارى‌هاى قارچى به گیاه جلوگیرى شود.
قلمه انتخابى حداقل داراى 3 جوانه و طول آن بین 30 تا 60 سانتى‌متر و محل قطع آن در وسط دوگره مى‌باشد. براى پیشگیرى از سرایت امراض، قلمه‌ها را کاملاً ضدعفونى کرده و دقت مى‌شود که فاصله بین زمان قطع و کاشت قلمه بسیار کوتاه باشد.

- کاشت بذر
کاشت بذر هنگامى انجام مى‌گیرد که هدف، تولید نژاد جدیدى از نیشکر است که بدین‌ترتیب محققین اصلاح نبات مى‌توانند نژادهاى جدیدى از نیشکر را از نظر زودرسی، مطابقت با آب و هواى محیط‌‌ هاى مختلف، مقاومت در مقابل بیمارى‌ها، افزایش میزان محصول، مقاومت به ورس و درصد قند را به‌وجود آورند.

عمق کاشت قلمه‌هاى نیشکر
قلمه‌ها را پس ار آماده شدن به‌طور افقى در کف جوى‌ها مى‌خوابانند و بر روى آن به ارتفاع 3 تا 7 سانتى‌متر خاک مى‌ریزند و بلافاصله آبیارى مى‌کنند.

مقدار قلمه‌ها در هکتار
تعداد قلمه‌هاى نیشکر کاشته شده در هر هکتار بستگى به‌شرایط محیط، رقم گیاه، مقدار و چگونگى آبیاری، روش کاشت و سایر عوامل دیگر دارد اما در هر صورت پس از تهیه زمین و قلمه‌ها براى هر هکتار زمین حدود 15-20 هزار قلمه مورد نیاز مى‌باشد.

زمان کاشت قلمه‌هاى نیشکر
زمان مناسب کاشت نیشکر در شرایط آب و هوائى خوزستان از نیمه دوم مرداد تا اواخر مهرماه مى‌باشد. باید توجه داشت که کشت‌هائى که با تأخیر انجام شود در سال بعد کاهش محصول خواهد داشت.

کشت نیشکر معمولا از اواسط مردادماه تا اواسط مهرماه بصورت کشت دو ردیفه روى پشته (پاین اپل مستقیم) و کشت داخل فارو (پاین اپل معکوس) با فاصله مرکز به مرکز فاروها 183 سانتیمتر انجام مى گیرد. کشت نیشکر در واحدهاى هفت‌تپه و کارون بصورت جوی، پشته و کشت در کف فارو انجام می گیرد. در این روش فاصله مرکز به مرکز فاروها 150 سانتیمتر است.

براى عمل آورى نیشکر چهار عملیات اصلى آماده سازى زمین، کاشت، داشت و برداشت در بخش کشاورزى به شرح زیر انجام مى گردد:

1 -آماده سازى زمین:
هر کدام از کشت و صنعت هى هفتگانه توسعه نیشکر تقریبا دارى 12 هزار هکتار مزرعه نیشکر بوده که هرکدام به 6 قطعه 2 هزار هکتارى تقسیم مى شوند. در هر فصل زراعی، 10 هزار هکتار زیر کشت (5 قطعه 2 هزار هکتاری) و 2 هزار هکتار باقى مانده بصورت آیش مى باشد. این مجموعه ها به نوبه خود به قطعات جزیى ترى تقسیم گردیده و عملیات آماده سازى زمین بر اساس این تقسیم بندى ها برنامه ریزى و اجرا مى گردد.

عملیات آماده سازى زمین مشتمل بر مراحل زیر مى باشد:
1) آبشوئى
2) عملیات شیارزنى (در دو نوبت که دومى با دستگاه شیار زن باله دار و انحراف 45 درصد انجام می شود)
3) نرم کردن سطح خاک با دیسک کلوخ شکن
4) کرت بندی
5) ماله زنى هاى اول و دوم با انحراف 45 درجه نسبت به یکدیگر
6) تعیین مسیر کاشت نى
7) عملیات پشته سازى با عمق 44 تا 48 سانتیمتر و فواصل 1/5 متر از یکدیگر

2- کاشت:

در این مرحله، قلمه هاى نى با ماشین مخصوص بصورت دو ردیفه و(Over lap) کاشته شده و روى آن 3 الى 5 سانتیمتر خاک پاشیده می شود.

3- داشت:

عمده فعالیتهایى که در مرحله داشت صورت مى گیرد شامل: آبیاری، کوددهی، علف کشى (pre-Emergence)، دفع آفات و هلینگ آپ مى باشد.
نیشکر براى ادامه رشد و تولید مناسب محصول به آب فراوان و 25 تا 30 بار آبیارى در یک سال زراعى نیاز داشت. با توجه به اینکه در استان خوزستان بخش عمده بارندگى در فصول پائیز و زمستان روى مى دهد، احتیاجات آبى گیاه منحصراً می‌بایست از طریق آبیارى تأمین گردد.

سیستم‌هاى آبیارى نیشکر متفاوت است و قدیمی‌ترین روش که هنوز هم در خوزستان بکار میرود، آبیاری”سیفونى” است که در آن آب مورد نیاز گیاه بوسیله سیفون‌هایى بقطر 5/7-5 سانتیمتر وارد فاروها می شود. در سالهاى اخیر روشهاى جدیدى در زمینه آبیارى مزارع نیشکر ابداع گردیده و در بسیارى از کشورها از شیوه‌هاى آبیارى بارانی، آبیارى قطره‌اى و آبیارى هیدروفلوم استفاده می شود.بدلیل تلف شدن آب در سیستم آبیارى سیفونى و نیز بالا بودن هزینه‌هاى آبیارى بارانى و قطره‌اى و همچنین نیاز به صرف انرژى جهت راه‌اندازى سیستم در روشهاى فوق در دهه اخیر استفاده از روش هیدروفلوم براى آبیارى مزارع نیشکر در پروژه‌هاى جدید توسعه نیشکر در استان خوزستان رایج شده است.

در این روش، بر اساس نیاز آبى گیاه نیشکر، مقدار آب ورودى به مزرعه توسط دریچه هایى با دبى متغیر تنظیم شده و سپس آب وارد لوله هى پلاستیکى به نام هیدروفلوم مى شود که جنس آن از پلى اتیلن بوده و در طول مزرعه کشیده شده اند که با نصب دریچه هى قابل تنظیم پلاستیکى بر روى این لوله ها آبیارى مزرعه با سهولت و راندمان بالاترى انجام مى گیرد. روش هیدروفلوم در مقایسه با روشهاى دیگر آبیارى داراى مزایا و محاسنى بشرح زیراست:
• هزینه کم نسبت به آبیارى بارانى و قطره‌اى
• ممانعت از تجمع املاح در سطح خاک و محدوده ریشه نسبت به روشهاى آبیارى دیگر
• کنترل کامل بر روى مقدار جریان ورودى آب به ردیف‌هاى کشت نیشکر
• حداقل نیاز به نیروى انسانی
• اشغال محدوده کمترى از سطح مزارع نیشکر
• کاهش هزینه‌هاى مراقبت و نگهدارى در مقایسه با روشهاى دیگر
• امکان جمع‌آورى لوله‌ها در زمان استفاده از ماشین‌آلات آماده سازی، تهیه زمین و نیز برداشت نیشکر

با استفاده از این روش در پروژه‌هاى جدید توسعه نیشکر، در مزارع با قطعات 25 هکتارى در حدود یک کیلومتر لوله با قطر حدوداً 15 اینچ برنامه‌ریزى شده که آب لازم را با دبى 75 لیتر در ثانیه به مزارع نیشکر هدایت می‌نماید. با توجه به بحران آب در قرن حاضر استفاده از این روش حدوداً 25% میزان آب مصرفى مزارع نیشکر را کاهش داده و سبب صرفه‌جویى قابل توجهى در مصرف آب کشاورزى گردیده است.

هلینگ آپ:
در اراضى که نى در کف جوى کشت شده است در مرحله رشد گیاه نیشکر (30تا40 سانتى متری) با عملیات هلینگ آپ جاى جوى و پشته عوش شده و نى بر روى پشته قرار مى گیرد این امر باعث سهولت در آبیارى و حرکت مناسب آب در فارو شده و عملیات آبیارى با بازده بالاترى صورت مى گیرد. همچنین در زمان برداشت نیشکر کف برى بهترى توسط ماشین هاى برداشت (هاروستر) انجام مى گیرد.

4-برداشت:

برداشت نى با دروگرها (Harvester) صورت مى گیرد. تناژ برداشت محصول در سال اول کشت تا 130 تن در هکتار خواهد بود و در شرایط عادى نیز نباید کمتر از 70 تن باشد از هر مزرعه پنج سال بهره بردارى مى شود.

سال اول برداشت از مزرعه را Plant و سالهاى دوم الى پنجم را Rotoon مى نامند. نیشکر پس از برداشت توسط کامیون هاى حامل (یا وسایل دیگر حمل) به کارخانه منتقل و برى تبدیل شدن به شکر مراحل متعددى را طى می کند.

منبع: علم کشاورزی